Brede gewasrotatie

Brede gewasrotatie

Brede gewasrotatie verbetert de bodem en dringt het gebruik van bestrijdingsmiddelen en (kunst)mest terug. Een brede gewasrotatie (van minstens 4-6 jaar) kan veel voordelen opleveren. Zo kunnen ziektes en plagen voorkomen worden, blijft de bodem gezonder en wordt de biodiversiteit uitgebreid. Een goede combinatie van gewassen kan bovendien leiden tot betere opname-efficiëntie van nutriënten. Brede gewasrotatie kan toegepast worden in zowel de melkveehouderij (voor verbouwen van voedergewassen) als in de akkerbouw.

In een optimale verruimde gewasrotatie worden gewassen die diep wortelen en daardoor veel impact hebben op de bodem (zoals wortelen, pastinaak, bieten, aardappelen) afgewisseld met oppervlakkige gewassen die minder van de bodem vragen (zoals graansoorten). Tussen deze gewassen die de boer het meest opleveren, worden bodemverbeterende gewassen in de rotatie ingepast om de bodem langdurig gezond te houden. Bodemverbeterende gewassen zoals peulvruchten en klaversoorten binden stikstof in de bodem en verbeteren de structuur van de grond. Deze zogenoemde groenbemesters dienen na het groeiseizoen oppervlakkig in de bodem verwerkt te worden om een optimaal resultaat te bereiken. Op deze manier blijven de nutriënten in de bodem beter in balans, waardoor minder (kunst)mest nodig is.

Naast het verbeteren van de grond, helpt een brede gewasrotatie ook in het voorkomen van gewas-specifieke ziektes en plagen (zoals phytophtora in aardappelen). Doordat het zo’n 6 jaar duurt voordat eenzelfde gewas op dezelfde akker staat, zijn gewas-specifieke bacteriën of schimmels niet in staat te overleven. Er zijn hierdoor dus minder bestrijdingsmiddelen nodig en de oogst is over het algemeen hoger.

Rustgewassen

De rustgewassen, zoals peulvruchten of klaversoorten, hebben als bijkomend voordeel dat ze aantrekkelijk zijn voor een verscheidenheid aan insecten. Door middel van een brede gewasrotatie met goed gekozen gewassen kan dus ook de agro-biodiversiteit vergroot worden. Meer diversiteit aan insecten op de akker, betekent betere natuurlijke plaagbestrijding, betere bestuiving van gewassen en meer diversiteit aan vogels en andere landbouw gerelateerde diersoorten (zoals reeën en hazen).

Verruiming van het bouwplan kan plaatsvinden op de eigen percelen, waarbij op ieder perceel iedere 1 á 2 jaar een ander gewas verbouwd wordt. Indien dit ruimte technisch niet mogelijk is, kan ook gedacht worden aan ruilverkaveling, bijvoorbeeld tussen percelen van melkveehouders en akkerbouwers. In dit geval is het echter wel lastiger om tot een optimale rotatie te komen die zowel voor beide boeren als voor de omgeving, de bodem en de opbrengst voordelig is.

Financieel kan verruiming van de rotatie voordelig zijn. Er kan bespaard worden op bestrijdingsmiddelen en (kunst)mest en over het algemeen is de opbrengst en de kwaliteit van een gewas hoger in wisselteelt dan in vaste teelt. De rustgewassen brengen echter niet direct geld op. Al met al kan een slimme uitgebreide rotatie veel voordelen opleveren voor zowel de bedrijfsvoering als de omgeving en kan met minder externe input eenzelfde of een beter resultaat geboekt worden.

Zelf aan de slag

Een eenvoudige online tool om zelf een optimale gewasrotatie samen te stellen is NDICEA. In dit gratis te downloaden programma kun je jouw huidige gewasrotatie simuleren en kun je het effect onderzoeken van het toevoegen van bepaalde groenbemesters en alternatieve gewassen. Het programma laat je op eenvoudige wijze zien hoe de rotatie invloed heeft op de stikstofvoorraad en het organisch materiaal in de bodem gedurende een jaar.

Voor de invloed van (de volgorde van een) gewasrotatie op bodem gerelateerde ziektes kunnen de sites www.aaltjesschema.nl en www.nemacide.com behulpzaam zijn. Door gegevens van de huidige gewasrotatie in te vullen, krijg je advies over een verbeterde rotatie die minder kans geeft op ziektes en dus minder chemische bestrijdingsmiddelen nodig heeft.

Op Beterbodembeheer staan vele verschillende maatregelen die bijdragen aan een betere bodem.

Subsidie

De maatregel is sterk verbonden met het thema vanggewassen en valt onder het vergroeningsmaatregelen binnen het het vergroeningsbeleid van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB).

Andere natuurinclusieve maatregelen

Op zoek naar andere maatregelen om natuurinclusieve landbouw toe te passen? Kijk dan op deze pagina voor een compleet overzicht.

Bronnen

Bron: van Dijk, W., Spruijt, J., Runia, W. T., & van Geel, W. C. A. (2012). Verruiming vruchtwisseling in relatie tot mineralenbenutting, bodemkwaliteit en bedrijfseconomie op akkerbouwbedrijven. Praktijkonderzoek Plant & Omgeving, Business Unit AGV.